دستیابی به توسعه پایدار با ارتقای گردشگری دیجیتال
به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، گردشگری به عنوان یكی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال می تواند رهیافتی برای پیشرفت اقتصادی باشد. این صنعت به خصوص در زمانی كه سود فعالیت های اقتصادی دیگر در حال كاهش باشد، جایگزین مناسبی برای آنها و راهبردی برای توسعه است.

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، گردشگری به عنوان یكی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال می تواند رهیافتی برای پیشرفت اقتصادی باشد. این صنعت به خصوص در زمانی كه سود فعالیت های اقتصادی دیگر در حال كاهش باشد، جایگزین مناسبی برای آنها و راهبردی برای توسعه است. امروزه صنعت گردشگری به اندازه ای در رشد اقتصادی - اجتماعی كشورها اهمیت دارد كه اقتصاددانان آن را «صادرات نامریی» نام نهاده اند. صنعت توریسم از جمله صنایعی به شمار می رود كه در سال های گذشته به سرعت گسترش یافته و در ردیف یكی از بزرگ ترین منابع درآمد جهان درآمده است.
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، در گزارش سالیانه خود از آمار و ارقام گردشگری بین المللی در 2017 میلادی رونمایی كرد كه نشان از افزایش تقاضا برای گردشگری بین المللی در تمامی نقاط جهان دارد. این آمار نشان می دهد كه بیش از یك میلیارد و 323 میلیون گردشگر در دنیا سفر كرده اند.
برپایه گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران دارای رتبه 10 از جاذبه های باستانی و تاریخی است و پنجمین مقام را در دارا بودن جاذبه های طبیعی در جهان دارد. بدین شكل امید است تا مسوولان مربوطه با توجه بیش از پیش به این صنعت مهم و با تربیت نیروهای متخصص و كارآمد و با سرمایه گذاری مناسب در صنعت گردشگری سبب رونق روزافزون چرخه اقتصادی و دستیابی به رشد و توسعه شوند.
«حسن روحانی» رییس جمهوری در زمینه گردشگری برنامه ای را با این مضمون تنظیم كرد كه «ایران می‌تواند تا 1400 خورشیدی به هدف جذب سالانه 9 میلیون گردشگر خارجی شامل از گردشگر مذهبی، تفریحی و سلامت دست یابد.» با در نظر گرفتن چنین هدفی، ایران می بایست تا این مقطع زمانی 36 میلیون گردشگر خارجی را جذب كند. گرچه دولت دوازدهم در این برنامه وعده تحقق حتمی این میزان گردشگر خارجی را در ایران نداده است اما برای رسیدن به آن تلاش خواهد كرد.
«گردشگری و تحول دیجیتالی»، شعار برگزیده برای روز جهانی گردشگری در 2018 میلادی است. گردشگری پیشرفته دیجیتال می تواند به بهبود و گسترش كارآفرینی، توانمندسازی جوامع بومی و مدیریت كارآمد منابع موجود منجر شود و كمك كند تا فرصت های تازه ای برای صنعت گردشگری از طریق هوش مصنوعی، داده های وسیع و سكوهای دیجیتالی به وجود بیاید.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی به مناسبت روز جهانی گردشگری در گفت وگو با «اردشیر اروجی» كارشناس گردشگری، استاد دانشگاه و مدیركل سابق دفتر آمار و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی به بررسی وضعیت این صنعت در كشور پرداخت. در ادامه متن این گفت وگو را می خوانیم:

گردشگری و تحولات دیجیتالی
سازمان جهانی گردشگری برای بالابردن سطح آگاهی عمومی درباره نقش گردشگری و تاثیر آن بر جامعه جهانی و عرصه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی همه ساله شعاری را با هدف خاص برای این روز انتخاب می كند. «گردشگری و تحولات دیجیتال» شعار برگزیده سال جاری است كه می تواند رهیافتی برای خروج از ساختار سنتی و پر هزینه باشد. در همین راستا كشورها نیز متناسب با این شعار، آمارهایی از وضعیت گردشگری خود را در راستای اطلاع رسانی ارایه می كنند. در همین زمینه و در سال جاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور اعلام كرد كه امسال به مناسبت ماه محرم در این روز، هیچ گونه برنامه ای اجرا نمی شود كه این مساله جای تامل بسیار دارد زیرا این روز صرفا برای معرفی، بررسی آماری و مقایسه گردشگران داخلی و خارجی، وضعیت ارزآوری و ... است جشن و پایكوبی برگزار نمی شود كه این سازمان از آن سرباز می زند.
مساله حمل و نقل نیز از جمله مسایل مهم و كلیدی در سفر به شمار می رود از آنجا كه گفته می‌شود بیشتر گردشگران داخلی به وسیله وسایل شخصی اقدام به سفر می‌كنند باید شرایطی فراهم كرد تا آنها، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را در اولویت انتخاب‌های خود قرار دهند. برنامه ریزی دیجیتالی در تمام دنیا گسترش یافته و كشورها نیازهای مورد نیاز خود را در زمینه گردشگری با استفاده از فناوری های دیجیتالی برطرف می سازند. متاسفانه در ایران یك گردشگر داخلی نمی‌تواند برای 6 ماه آینده خود برنامه ‌ریزی و بلیت رفت و برگشت را تهیه كند زیرا خرید و فروش در طول سال صورت نمی‌گیرد. در حالی كه كشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری با تحولات دیجیتالی و اطلاعاتی این امكان را برای مسافران خود فراهم می‌آورند تا در طول سال بتوانند برنامه زمانی حمل و نقل خود را انتخاب و رزرو كنند. اگر چنین سیستم‌هایی گسترش یابد و نظارت درستی روی آنها صورت پذیرد در این شرایط فضای رقابتی نیز ایجاد می شود تا مسافران بتوانند با خیالی راحت‌تر مكانی را كه می‌خواهند در طول سفر در آنجا اقامت داشته‌ باشند، انتخاب كنند.

نداشتن آمارهای صحیح؛ بزرگترین معضل صنعت گردشگری
نداشتن آمار صحیح و مستمر یكی از بزرگترین مشكلات صنعت گردشگری به شمار می رود كه مانع رشد و سرمایه گذاری در آن می شود زیرا سرمایه گذار برای ورود به این حوزه، نیاز به آمارهای صحیح دارد، آمار درباره گردشگر ورودی، خروجی و داخلی، آن هم به صورت فصل به فصل كه باید به یك سامانه آماری دقیق دسترسی داشته باشد و به راحتی وضعیت گردشگری ایران را در چند سال اخیر مطالعه و مقایسه كند و سپس با تكیه بر آگاهی های لازم در مسیر سرمایه گذاری گام گذارد.
این آمارها در برنامه ریزی سیاست مداران هم می تواند نقش بسزایی داشته باشد زیرا آنان متوجه می شوند چه سیاست هایی را برای تشویق ورود گردشگر اعمال كنند و چه زیرساخت هایی نیاز دارند تا سرمایه گذاران ترغیب شوند كه به صنعت گردشگری وارد شوند. به همین جهت بزرگترین خدمتی كه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می تواند انجام دهد، ایجاد سامانه آماری درست و دقیق به شمار می رود كه تاكنون چنین اتفاقی نیفتاده است.

صنعت گردشگری جایگزین صادرات نفت
مسوولان معتقدند كه باید صنعت گردشگری جایگزین نفت شود و در حالی كه بیش از 9 میلیون گردشگر از كشور خارج و پنج میلیون گردشگر وارد می شوند و هنوز در این زمینه به برابری نرسیده و گردشگری همچنان به خودش بدهكار است. كارشناسان این حوزه اعتقاد دارند كه مسوولان باید با پذیرش اینكه بدون استفاده از سیستم آماری گردشگری نمی توان آمارها را اعلام كرد تا رسیدن به آن زمان از ارایه آمار خودداری كنند اما باید دانست تا زمانی كه وضعیت ارایه آمارها به همین منوال پیش برود، توسعه در زمینه گردشگری داخلی و گردشگری ورودی حاصل نخواهد شد. سرمایه گذاران نیز برای ورود به این حوزه ریسك نمی كنند و بنابراین زیرساخت ها رشد نخواهند كرد. از طرفی دیگر سیاست مداران اهمیت و ضرورت این صنعت را متوجه نخواهند شد و در برنامه ریزی های خود كمترین اولویت را لحاظ می كنند و در نهایت شاید سال ها به طول بیانجامد تا صنعت گردشگری جایگزین فروش نفت شود.

وضعیت كنونی اقتصادی كشور؛ تاثیرگذار در جذب توریسم
وضعیت كنونی اقتصادی می‌تواند صنعت گردشگری را با رونق روبرو كند و گردشگران خارجی‌ را برای دیدن ایران ترغیب كند. وقتی از گردشگری حرف به میان می آید باید سه حوزه را مد نظر قرار داد؛ حوزه نخست گردشگری داخلی بدین معنا كه مردم تا چه اندازه توانایی بازدید را از شهرهای مختلف ایران دارند. بنابراین سفرهای داخلی باید جایی در برنامه زندگی مردم داشته باشد. البته در چنین شرایطی باید همگان به منافع ملی فكر كنند نه اینكه عده‌ای، منافع صنفی خودشان را ترجیح دهند به عنوان مثال، شركت‌های هواپیمایی به بهانه افزایش قیمت ارز، قیمت بلیت را افزایش دادند و بهانه ‌هایی مطرح كردند. دومین حوزه در این عرصه، گردشگری خارجی اتباع ایرانی است. یعنی اختصاص ارز مسافرتی باعث می شود تا مسافران بسیاری به جای دیدن از مناطق گردشگری ایران، راهی كشورهای دیگر شوند در حالی كه هیچ كشوری این یارانه را به مسافران اختصاص نمی‌دهد تا از كشور ارز خارج كنند. با حذف ارز مسافرتی حق سفر از مردم سلب نمی شود اما گردشگران باید تصمیم بگیرند كه می‌توانند با درآمد و هزینه‌ای كه دارند به كشور دیگر بروند یا به سفر در داخل كشور خود بپردازند.
همچنین مساله سوم این كه اختصاص ارز گردشگری، تراز گردشگری منفی به دنبال دارد و این یك نقطه ضعف برای گردشگری كشور به شمار می رود.
افزایش قیمت دلار، معادل ریالی بیشتری را نصیب گردشگران خارجی‌ می‌كند و باعث خواهد شد تا گردشگران بیشتری برای سفر به ایران تمایل یابند چراكه گردشگری برای آنها ارزان تر تمام می شود. این موضوع می‌تواند به نفع صنعت گردشگری ما باشد چون ورودی مسافران را افزایش می‌دهد و تراز گردشگری را مساوی می‌ كند. اما برخی سوء استفاده ‌ها همچون درخواست دلار به جای تومان در هتل ها سبب می‌شود، گردشگر خارجی با مشكل مواجه شود. بنابراین نباید به خاطر منافع كوتاه‌مدت، منافع بلندمدت را از دست داد چراكه ورود گردشگر خارجی می‌تواند به توسعه صنعت هتلداری و افزایش اشتغال بیانجامد.

فراهم آوردن زیرساخت ها برای جذب گردشگر
حذف ارز مسافرتی و افزایش قیمت ارز، می‌تواند به نفع توسعه گردشگری داخلی باشد اما این موضوع پیش ‌شرط ‌های زیادی دارد، مواردی مانند اینكه پتانسیل‌ها و زیرساخت‌های لازم را برای گردشگری داخلی فراهم آورد، آزادی‌های اجتماعی بیشتری برای مردم مهیا و‌ امكان سفرهای گروهی و تفریحات سالم و بدون نگرانی برای گردشگران ایجاد شود، دفاتر خدمات گردشگری اجازه داشته باشند تورهای جذاب گردشگری برگزار كنند و باید دانست پیامدهای اینكه مردم به خاطر نداشتن شادی به كشورهای دیگر بروند بسیار بیشتر از آن است كه بتوانند در كشور خود شاد باشند.
فرودگاه ها در حقیقت ترمینال های هوایی، ریلی و زمینی ویترین‌های كشور هستند و اگر مسافر با وارد شدن به ترمینال ها با فضا و نمایی زیبا روبرو شود در همان برخورد نخست می تواند تصورش از آن كشور را شكل دهد. همچنین راهنمایان گردشگران باید به خوبی بتوانند با گردشگر ارتباط برقرار كنند و اطلاعات لازم از جمله مشخصات هتل، شهرهای مورد نظر گردشگر و... را به درستی ارایه دهند. فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) قرار بود تا تمامی سفرها از این مسیر انجام شود اما متاسفانه به دلیل برخی كاهلی ها این موقعیت را از دست داد و فرودگاه امارات به عنوان مسیر پروازها شناخته شد. بنابراین بایستی با تامین و تجهیز زیرساخت ها و برنامه ریزی های مناسب این صنعت را گسترش داد تا سهم كشور از 0.4 درصد در زمینه گردشگری به حداقل یك درصد در سطح جهانی برسد.
گردشگری فرهنگی چیست؟
فرهنگ از نظر علم گردشگری در دو بخش سنتی و مدرن قابل تقسیم است و در این دو حالت اهداف متفاوتی را دنبال می کند.